Es evidente que el glorioso alzamiento popular del 18 de julio de 1936 fue uno de los más simpáticos movimientos político-sociales de que el mundo tiene memoria. Los observadores imparciales y el historiador objetivo han de reconocer que la mayor y la mejor parte del país fue la que se alzó, el 18 de julio, contra un Gobierno ilegal y corrompido, que preparaba la más siniestra de las revoluciones rojas desde el poder.”
«La homosexualidad es una anomalía y, por lo tanto, pasar de la persecución que hubo en su día, que era una equivocación, al orgullo gay es otra tremenda equivocación»
Manuel Fraga Iribarne
Ou 15 de xaneiro de 2012 falecía Manuel Fraga Iribarne, figura clave do Partido Popular cunha traxectoria certamente controvertida. Figura e legado, moitas veces esquivado ou directamente branqueado, polos medios de comunicación españois e pola sucursal do NODO na que o propio Don Manuel converteu aos medios públicos galegos. As súas orixes remóntanse ao franquismo, onde ocupou cargos de relevancia e mantivo estreitos vínculos coa ultradereita española.
Nado na localidade lucense de Vilalba ou 23 de novembro de 1922 e primoxénito dunha familia de doce fillos, ou seu pai, Manuel Fraga Bello, foi alcalde de Vilalba durante a ditadura de Primo de Rivera. Desde mozo Fraga adheriuse ao réxime fascista de Franco, formando parte dá Falange Española Tradicionalista y de las J.O.N.S., organizacións de extrema dereita que apoiaron a ditadura. Con formación en Dereito, Ciencias Políticas e Economía, logra ser catedrático e alférez dá Milicia Universitaria, nunha contorna académica na que a militancia fascista supoñía o maior dos méritos e na que as mellores cabezas da intelectualidade española, foran previamente pasadas por armas no sádico triunfo da morte. Con certa precocidade, inicia a súa traxectoria política ao servizo dá ditadura como secretario xeral do Instituto de Cultura Hispánica. Desde este cargo, esfórzase en promover, con firme convicción, os principios fascistas do réxime franquista entre os países Latinoamericanos.
Mediante unha rápida carreira no seo da ditadura, en 1953 é nomeado secretario do Consello de Educación, en 1956 director do Instituto de Estudos Políticos e en 1957 delegado nacional de Asociacións, unha das delegacións da recentemente creada secretaría xeral do Movemento. Precisamente, como presidente do Instituto de Estudos Políticos, o día 21 de marzo de 1962 convoca a homenaxe que o réxime franquista realiza ao principal xurista do nazismo, Carl Schmitt. Personaxe ao que defendería posteriormente nas súas clases como profesor universitario. Fraga subliñou nese momento a “transcendencia do acto, no que se homenaxea a unha das figuras máis ilustres da ciencia política europea, especialmente vinculada a España”. Segundo o propio Fraga Iribarne, Schmitt era o seu “venerado mestre”.
En 1962, o ditador español, Francisco Franco, desígnao como ministro de Información e Turismo. Ocupa o cargo desde 1962 ata 1969. Neste rol, controlou e censurou os medios de comunicación para asegurar a propaganda favorable ao réxime. Foi responsable da represión da liberdade de expresión e da limitación das liberdades civís durante a ditadura franquista, silenciando á oposición e controlando a información que chegaba á sociedade. Baixo o mandato de Fraga, implantase unha férrea censura nos medios de comunicación, restrinxindo a difusión de calquera contido considerado crítico ou contrario ao réxime franquista. Neste papel, tamén xogou un rol crave na organización dos actos de exaltación do réxime e na promoción dunha imaxe favorable de Franco e a súa ditadura, tanto a nivel nacional como internacional.
Durante a súa etapa non ministerio, Fraga impulsou ou turismo como unha forma de branquear a imaxe de España non estranxeiro e atraer divisas ao país, todo isto fíxose a expensas dúas dereitos humanos e a represión política interna. O “Spain is different” é o lema que Manuel Fraga lanzou para transformar un réxime ditatorial nun lugar de vacacións no que o turista podía gozar da paz e a tranquilidade da que eran privados miles de opositores encarcerados, torturados e asasinados polo réxime franquista.
En abril de 1963, Fraga participa dun Consello de Ministros extraordinario no que vota negativamente á petición de indulto para o político comunista Julián Grimau. Sendo tamén o encargado de xustificar a súa execución fronte a opinión pública internacional. Segundo revelou Torcuato Luca de Tena, director do diario ABC, Fraga temén foi o encargado de chamar ao pai de Enrique Ruano, estudante asasinado polo franquismo, para ameazar con deter a irmá de Ruano se non cesaba nas súas protestas polo asasinato do seu fillo. Nesas mesmas declaracións, Torcuato Luca de Tena asegura firmemente que Fraga chegou a manipular anotacións do diario íntimo do estudante asasinado para que parecese inestable e presentar este asasinato como un suicidio Segundo diferentes investigacións, Fraga tamén forma parte da decisión de executar aos anarquistas Francisco Granados y Joaquín Delgado, asasinados por garrote vil tras un xuízo farsa en 1963. Posteriormente, unha vez máis, defende estes asasinatos por radio e televisión
Desde finais de 1963, Fraga ocúpase persoalmente dunha operación de propaganda denominada «Vinte e cinco anos de paz», co obxectivo de mellorar a imaxe do réxime franquista e con iso lograr facer esquecer as actuacións represivas do seu goberno O 24 de xaneiro de 1969, Manuel Fraga, como portavoz do Consello de Ministros, decreta o estado de excepción en todo o territorio, acusando á esquerda de conducir á mocidade «a unha orxía de nihilismo, de anarquía e de desobediencia». A represión faise norma de novo no estado español.
Durante o Caso Matesa, un claro episodio de corrupción no seo do réxime franquista, Fraga utiliza os medios de comunicación para difundir o escándalo e con iso tentar medrar politicamente. Franco decide destituílo o 29 de outubro de 1969, xunto aos ministros corruptos.
O 16 de abril de 1971 firma un documento de máis de 2000 firmas pedindo a liberación do secretario persoal de Adolf Hitler, Rudolf Hess.Mesmo a estas alturas e coa súa carreira política en horas baixas, Don Manuel parece resistirse ás súas pulsións máis radicais que o empuxan a mostrar a súa simpatía polos líderes nazis aos que tanto admirou na súa mocidade.
Decide abandonar brevemente a política para dedicarse á empresa privada e en 1973, é nomeado embaixador no Reino Unido, cargo que ocupa durante dous anos. Como embaixador, cando un piquete de protesta tenta asaltar a embaixada española, Fraga Iribarne apunta no seu diario: «Fíxenlles saber que tiña dúas escopetas do doce cargadas con perdigones do catro». Do mesmo xeito, en 1975, cando un grupo de oposición lle pide á embaixada londiniense que intercedera polos que serían os últimos fusilados do franquismo, Fraga responde: «A certa xente, eu non a fusilaba. Deberían ser colgados dos collóns».
Trala morte de Franco, regresa a España coa idea de ser nomeado sucesor do ditador. Tras non logralo, ocupa os cargos de vicepresidente para asuntos de Interior e de ministro da Gobernación no goberno presidido por Arias Navarro. O 3 de marzo de 1976, como ministro de gobernación do executivo de Arias Navarro, ordena a represión contra o movemento obreiro de Gasteiz, provocando a morte de cinco traballadores no ataque policial á igrexa de Zaramaga mentres se celebraba unha asemblea aberta.. Fraga, baixo a sentenza «a rúa é miña», ordena abrir fogo real. Na súa posterior visita propagandística ao feridos no hospital, a filla dun ferido berra: “Que vés rematalos?”. Outro familiar pechoulle a porta sentenciando: “Fascista”, “fillo de puta”
Apenas tres días despois, en plena rolda de prensa, Fraga levanta o brazo e sentenza: «O que non aprendese a lección de Vitoria, el verá o que fai (…) o que queira loita, vai ter loita. Con todas as súas consecuencias. Deixémonos de pamplinas!”.
Posteriormente, organiza a mobilización de 5.500 ultras en Montejurra nunha concentración carlista que remata con dúas persoas asasinadas, nun plan para prexudicar ao carlismo progresista e consolidar a monarquía de Juan Carlos I. Nise mesmo 1976 organiza o partido Reforma Democrática. En 1977, xunto con outros seis ex-ministros do franquismo, funda o partido de extrema dereita Alianza Popular, coa intención de frear o avance social do marxismo e do separatismo. En xuño de 1977 obtén só 16 deputados
Entre 1977 e 1978, colaborou na redacción dá Constitución Española, formando parte do relatorio en representación de AP. En 1983, Fraga contrata a Rodolfo Eduardo Almirón, membro do grupo de terrorista dá Tripla A arxentina, como xefe de seguridade de Alianza Popular, nunha nova mostra da vixencia dos seus postulados fascistas. Xa en 1986, propón unha ‘marcha sobre Gasteiz’, ao estilo fascista dá marcha sobre Roma, para forzar un golpe de estado.
Deixa o cargo de presidente de Alianza Popular e en 1987 e encabeza a candidatura dos populares ao Parlamento Europeo, converténdose en eurodeputado. En 1989 ten lugar ou congreso dá refundación e AP pasa a ser o Partido Popular. José María Aznar foi designado candidato á presidencia do goberno. Fraga decide entón volver Galicia e presentarse ás eleccións ao Parlamento galego. Obtén a maioría en 1990.
Como presidente dá Xunta de Galicia (1989-2005), Fraga mantivo un control férreo sobre o poder político na rexión, xerando críticas polo seu estilo autoritario e falta de apertura democrática. Durante o seu mandato, ten lugar o caso Prestige en 2002, un dos maiores desastres ambientais dá historia de España. Fraga foi criticado pola súa lenta e deficiente resposta á vertedura de petróleo e por minimizar inicialmente a gravidade dá situación
Tamén foi obxecto de críticas pola súa xestión dous incendios forestais na Galiza. Durante o seu mandato, rexistráronse varios incendios devastadores, e cuestionouse seriamente a falta de medidas preventivas e a capacidade de resposta do goberno autonómico. Un novo escándalo que afectou o seu goberno foi o do caso dá Cidade da Cultura de Galicia. O proxecto caracterizouse por sobrecustos, atrasos e problemas de xestión, xerando críticas sobre a falta de transparencia e o malgasto de fondos públicos.
Foi amplamente discutido pola súa xestión no ámbito da sanidade. Durante a súa presidencia, producíronse situacións de precariedade nos servizos de saúde, con longas listas de espera e falta de recursos nos hospitais galegos. Tamén foi obxecto dunha forte oposición pola súa postura sobre a memoria histórica. Durante o seu mandato, resistiuse a recoñecer e abordar as violacións de dereitos humanos cometidas durante a ditadura franquista, o que xerou polémica e divisións na sociedade galega. Outro aspecto que xerou controversia foi a súa política lingüística. Fraga promoveu o uso exclusivo do castelán na administración e a educación, limitando o recoñecemento e a promoción do idioma galego.
Durante o seu mandato, tamén se produciron denuncias de corrupción na Xunta de Galicia, sendo sinalado por non tomar medidas efectivas para previr e combater a corrupción no seu goberno. A súa xestión caracterizouse por unha falta de transparencia e unha concentración de poder. Aínda que Fraga non estivo directamente implicado nos GAL, «Don Manuel» declaraba: «Non é terrorismo de Estado combater o terrorismo, mesmo se se fai ilegalmente».
Nunha nova mostra da sua ideoloxía ultra, Fraga Iribarne diríxese en 1999 aos militares guatemaltecos responsables de décadas de xenocidio, dicindo: «Tenente Fraga ás ordes de todos vostedes. En España, desde 1936 ata a morte do Generalísimo, transcorreu unha transición social moi importante: a longa paz». En 2000, visita ao ex ditador boliviano Hugo Banzer e ao saír declara: «Hónrame manter unha vella amizade co xeneral, por quen teño admiración». Tres días despois, defende publicamente a Pinochet, ex ditador chileno.
En 2005 volve gañar as eleccións, pero perde a maioría absoluta. A alianza entre PSdeG e BNG arrebátalle o goberno. Fraga pasa a ocupar un posto de senador designado polo Parlamento galego. Todavía en 2007, en declaracións ao Faro de Vigo, compara a Franco con Napoleón, afirmando que «o franquismo sentou as bases para unha España con máis orde». O 2 de setembro de 2011 anuncia a súa renuncia á política activa.
Sen ser xulgado polos seus crimes, o 15 de xaneiro de 2012, aproximadamente ás 22:30 horas, Fraga morreu con 89 anos na súa casa de Madrid como consecuencia dun paro cardíaco. Aínda hoxe a súa figura é venerada e respectada por amplos sectores da política española, mentres que moitas das súas vítimas esperan infructuosamente unhas políticas democráticas de reparación ás que Manuel Fraga Iribarne sempre lles tentou poñer todas as trabas posibles. Declarado fascista, punta de lanza da represión franquista e político de claro corte autoritario, a impunidade e o legado manipulado de «Don Manuel», debe chegar ao seu fin. Por xustiza, por dignidade, por unha clara convicción democrática. Entendida esta no sentido profundo deste termo.