Bágoas, rabia, frustración, pero especialmente valor, cando sentei a falar con Sarah Berlori, ese foi o cóctel de emocións que puxo voz e branco sobre negro á vivencia material dunha vítima da prostitución e unha sobrevivente. En ocasións acúsase as posicións abolicionistas de non dar voz ás mulheres que exercen ou exerceron a prostitución, pero normalmente isto faise desde un discurso de suposto empoderamento e liberdade sexual que non é outra cousa que mercantilismo camuflado con falsas promesas. Hoxe traémosvos o testemunho dunha persoa que estivo entre as catro paredes que encerran á mulher vítima da prostitución e ó putero, traémosvos a realidade dunha auténtica sobrevivente e unha loitadora feminista. Unha persoa que a través do feminismo logrou comprender a súa forza e o duro caminho que aínda queda por percorrer.
Sarah Berlori é unha activista feminista, de orixe vasca que actualmente reside en Bilbao. Comezou estudando en profundidade -e sempre desde unha óptica feminista- a orixe e o alcance da prostitución como institución patriarcal e sistema que cousifica, denigra, maltrata, tortura, aniquila e impide alcanzar a igualdade entre mulheres e homes e a sociedade do bo trato.
A súa experiencia persoal como sobrevivente do sistema prostitucional ofrece ós conhecementos teóricos adquiridos un ángulo moito máis humano, profundo e empático á hora de comunicar a denuncia e a mensaxe de paz e xustiza social que Sarah expón con auténtica paixón, determinación, coraxe e esperanza, como abolicionista e defensora dos dereitos humanos das mulheres e as nenas.
É militante do Movemento Abolicionista do País Vasco ( EHMA – Euskal Herriko Mugimendu Abolizionista) e fundadora de Emargi, unha asociación dedicada a loitar de maneira integral por un futuro libre de explotación sexual e reprodutiva de mulheres e nenas desde a súa dimensión local, nacional e internacional.
Sarah afirma que “a libre elección está sempre ó lado de quen somete, nunca da persoa que é sometida. Cando falamos de vulnerar os dereitos humanos de mulheres e nenas, a cantidade de dinheiro empregado vólvese irrelevante porque ningún dinheiro pode facer saír ilesa a unha mulher das prácticas dolorosas, repulsivas e violentas ás que puteros e proxenetas a someten. Só abolindo a prostitución falaremos dunha auténtica democracia.”
En que momento se introduciu no mundo da prostitución?
Á hora de introducirte no mundo da prostitución entran en xogo moitos factores, sen dúbida o principal de todos eles é ser mulher e a forma na que somos socializadas desde que nacemos. O sistema colócanos nunha clara situación de subordinación ao home e ao mesmo tempo nunha clara situación de subordinación sexual. Por exemplo, a minha primeira relación sexual non foi desexada, foi unha relación coaccionada: «se queres que te queira, tes que folhar». Ese foi o meu bautismo nas relacións sexuais con tan só 14 anos, naquel momento non sentía realmente desexo sexual cara a esa persoa, tan só quería saír con el, pasear xuntos da man e pouco máis que iso. Tamén sufrín relacións abusivas e de malos tratos físicos e emocionais con todas as minhas parelhas, digamos que nunca me trataron como a unha igual neste aspecto. Provenho dunha familia desestructurada, fun vítima constante de abandono institucional, tamén fun nai solteira moi nova e a relación coa minha nai foi complicada en certos momentos… Pois no medio de todo isto faláronme das bondades da prostitución, dixéronme que aquilo ía permitirme conseguir moito dinheiro, poder independizarme, contáronme todo iso, as bondades, pero non me contaron o que ía suceder entre aquelas catro paredes. Só un «ó principio é moi asqueroso, pero logo te afás», o que non me dixeron é que aínda que o foses «normalizando», as feridas están aí. Para o que veu despois ninguén me preparou.
Como describiría o transcurso daqueles anos?
Aquilo foi un inferno. Eu necesitaba disociarme con drogas e alcol, pero isto é algo que está á orde do día neste mundo, son os mesmos puteros os que queren facer a súa festa privada con drogas, alcol e mozas. Claro, é fácil terminar caendo nas drogas para disociarte da merda de realidade que estás a vivir. É horroroso, sentes noxo, eu estaba en pisos, o que chamamos «axencias» dedicadas á prostitución de luxo, pero son en realidade prostíbulos. Os puteros que consomen esta prostitución de luxo chámannos mozas de companhía, pero fano porque directamente son profundamente clasistas e racistas, facíannos crer que pertenciamos a unha elite de mozas pretendendo diferenciarnos da prostituta que está na rúa, pero todo é o mesmo. Cando se vulneran dereitos humanos o dinheiro que pagas por iso é irrelevante. Ao final te atopas compartindo espazos asfixiantes con moitas outras mulheres nos que reina a tristeza, a desesperación… É algo realmente horroroso, horroroso. Eu non me fixen rica con todo aquilo, cando facía algo de dinheiro tentaba buscar algún trabalho normal nalgunha discoteca, pero unha mulher soa en Barcelona e co elevado prezo da vivenda, en ocasións a prostitución era a minha única saída
As persoas que actuaron deste xeito e agrediron ás mulheres abolicionistas en Barcelona, facíano defendendo directamente interéselos proxenetas.
En que momento decidiu saír dese mundo?
En moitos momentos pensaba en volver estudar, parecíame que sería marabilhoso poder volver estudar algo que realmente me gustase. Eu nunca puidera ser unha boa estudante, pero encantábame todo o mundo da arte e a verdade é que debuxo moi ben, aínda que en realidade nunca ninguén chegou a incentivarme para que seguise ese caminho. Pero claro, os cursos eran carísimos. Eu non vía a saída a todo aquilo. Non sei… Non foi un click de dicir «venha déixoo», constantemente pensas que non podes soportar máis aquilo.
Ao final conseguín un «trabalho» nun macroprostibulo de Barcelona no que trabalhaba como camareira. Era un trabalho diario, cun soldo aceptable e iso permitiume saír da prostitución, aínda que seguía en certo xeito dentro de todo aquilo e desde a barra todas aquelas mozas dábanme moita pena. Ese prostíbulo é finalmente pechado por un chivatazo, pódeste imaxinar que todo isto é unha mafia criminal e que nestes asuntos hai de todo, cousas moi turbias. Quedamos sen trabalho, non nos querían indemnizar… Tras un longo proceso xudicial, finalmente quedo sen dinheiro algún. Total, non puiden facer fronte ao pago do meu alugueiro, desafiuzáronme e xa con corenta anos estaba totalmente esgotada. Nese punto volvín falar coa minha nai e ofreceume regresar a Bilbao. Volver a Bilbao era moi duro para min, significaba volver a casa da minha nai e a moitos malos recordos, pero sabía que quedarme en Barcelona significaría regresar á prostitución e ás drogas para soportar aquilo.
Finalmente, tras darlhe moitas voltas, decido regresar. Pero alí atópome de novo coa mala relación coa minha nai, a depresión e todo aquilo que me fixo iniciarme no mundo da prostitución. Eu nese punto toquei totalmente fondo, tras dous anos con medicación volvo atoparme con abandono institucional, falta de emprego… Foi realmente un auténtico pozo sen saída. Pero logrei non regresar á prostitución, hoxe en día tenho 50 anos e trabalho como empregada de fogar. Aínda que significa que unha non ten paro se queda sen emprego, son condicións moi duras. Toda esta situación prodúceme rabia, especialmente cando vexo que se piden dereitos para o que chaman trabalhadoras sexuais pero óbviase a todas estoutras profesións que carecen aínda de moitos dereitos.
Remato esnaquizada, vexo que tras todo aquilo sufro constantes relacións horribles. Tento buscar axuda e vexo que non recibo a axuda que necesito, tras unha relación na que sufro malos tratos tento buscar esa axuda en asociacións locais, pero aí non he dan importancia algunha ao feito de que provenha do mundo da prostitución e persoalmente sentín que aquilo me esnaquizou. Agora mesmo estou sen trabalho e busco emprego como empregada de fogar, pero todos os depredadores sexuais buscan vítimas neste campo debido á crise, é coma se o sistema estivese a presionarte continuamente para arrastrarte de novo á prostitución. É realmente duro ter que soportar isto, é realmente duro e atópome nunha situación moi desesperada.
Existen secuelas físicas ou emocionais tras exercer a prostitución?
Sen dúbida, sen dúbida. Existen lesións a todos os niveis. Psicolóxico xa que é unha vulneración ao teu dereito para ter relacións sexuais unicamente desexadas e físicas –nin sequera eu podería calibrar ata onde chegan esas secuelas, cada vez que falo diso esnaquízame por dentro, encima tes que soportar ese estigma, o ter que manter isto en segredo, para min dar a cara como sobrevivente suponme un gran esforzo– Físicas? Pois claro, por exemplo cando estás coa menstruación obríganche a meterte unha esponxa e iso prodúceche moitas infeccións. Eu mesma tiven que ir a urxencias para que me saquen esa esponxa en varias ocasións porque queda encaixonada e inféctase. Tamén as secuelas psicolóxicas arrástranche secuelas físicas: embarazos non desexados ao verche obrigada a ter relacións sen condón con esta xentuza que en ocasións é mesmo violenta, enfermidades de transmisión sexual… E os suicidios, esa sen dúbida é a peor cara da prostitución, o suicidio e as mulheres asasinadas polos puteros.
Que opina acerca de que haxa un sector do feminismo que pretenda legalizar a prostitución alegando que existen mulheres que exercen esta actividade de forma libre e voluntaria?
Sorpréndeme, sorpréndeme porque de súpeto saen porcentaxes de mulheres que exercen libremente a prostitución, de onde saen esas porcentaxes? A que chaman libre e voluntaria? Se cando eu exercía a prostitución pme tivesen preguntado, probablemente houbese dito que exercía a prostitución de forma libre, ese era o meu sustento! Non é obxectivo preguntar a unha persoa que está nun círculo de violencia sobre todo isto, sería como preguntarlhe a unha mulher maltratada se é libre ou quere ao seu marido, moitas mulheres dirían que o seu marido quéreas a pesar dos golpes recibidos. Tamén é un pouco de autodefensa, custa asumir que non fas o que fas de forma voluntaria. É unha especie forma de disociarse de todo aquilo. Por todo isto creo que é importante contar coa voz das persoas que viviron todo aquilo pero saíron dalgunha forma dese círculo. O dereito á liberdade sexual, ao que se renuncia cando exerces a prostitución, non implica só consentimento, implica tamén desexo. O consentimento pódese comprar, pero o desexo xamais.
As mulheres que exercen a prostitución desconhecen en moitos casos este dereito polas implicacións da violencia patriarcal. Cando logras ter maior conciencia feminista, decátaste destas cousas. E sexa como sexa, non podes legalizar a prostitución alegando que hai mulheres que no seu dereito individual deciden exercer a prostitución, iso é a base do liberalismo, certo, pero a sociedade ten que lexislar atendendo aos DDHH, non unicamente ás necesidades do mercado. No sistema da prostitución eses dereitos son vulnerados, non podes legalizar iso. Sucede que esas mulheres que exercen a prostitución son vistas como «as outras», elas si e nós non? Non podes facer iso, non podes lexislar desa forma.
Lembras o caso do caníbal que asasinou a outra persoa que quería ser comido por el? Lexislamos isto tamén? Lexislamos o canibalismo voluntario? Non, ti non podes lexislar os malos tratos aínda que supostamente sexa consentido. Con todo este discurso estamos a ponher o foco sempre na prostituta e non no putero, ti non podes maltratar a outra persoa aínda que supostamente eche dea permiso. Isto nunha sociedade democrática non pode nin debe exporse.
Oxalá puidese acceder ás medidas que ofrece o abolicionismo cando as necesitei
Pode ser a prostitución considerada un simple oficio e por tanto abrirse unha futura vía na lexislación que centre os seus esforzos en garantir os dereitos laborais das prostitutas?
Volvemos un pouco sobre o mesmo, como poderiamos considerar trabalho á explotación sexual? Como regular a explotación sexual? Están a vulnerarse Dereitos Humanos, en que trabalho se vulneran dereitos humanos? Garantir os dereitos das prostitutas é simplesmente garantir que as vítimas da prostitución paguen impostos, é caminhar para un estado proxeneta. Ademais de todo isto, que dereitos se supon que van garantir ás mulheres prostituídas? Onde queda o dereito á liberdade sexual? Non me saen as contas.
Como valoras os diversos intentos de crear un sindicato de prostitutas en Espanha?
Persoalmente creo que tras esta iniciativa escóndese o lobby proxeneta e moitos outros intereses, pero particularmente os deste lobby. En definitiva é un intento de conseguir materia prima nacional, tentan facer todo isto máis atractivo con charlas nas Universidades e dando unha falsa sensación de normalidade. Parécenme terribles este tipo de iniciativas que só buscan branquear este negocio. A xente que move este tipo de sindicatos non son persoas prostituídas tal e como se nos quere facer ver: esas persoas pasaron a ser proxenetas e xogar outro papel no negocio. As mulheres vulnerables que estamos en prostitución, estamos esnaquizadas, non nos atopamos en posición de organizar ese tipo de iniciáticas. Esa é a minha opinión de todo isto.
Que postura debería adoptar un goberno de esquerda á hora de lexislar acerca da prostitución?
Claramente abolicionista, a esquerda suponse que loita para conseguir unha sociedade máis igualitaria e neste tema debería apostar por unha postura abolicionista. Parece ser que en moitos casos o son «pero», ese «pero» sempre está aí. O que debería facer un goberno de esquerdas é reconhecer ás persoas en situación de prostitución como mulheres que sofren unha violencia sexual extrema, tras iso caerá todo o demais.
Necesitamos chegar a un futuro no que someter a relacións sexuais non desexadas a outra persoa nos parezan horrorosas
En moitas ocasións acúsase ao abolicionismo de non reparar nas mulheres que exercen a prostitución, que hai de certo nesta afirmación?
O que existe é moito desconhecemento. As medidas neste sentido e a linha do abolicionismo atópanse ao alcance de todo o mundo, pero hai persoas que ou o desconhecen ou non queren conhecelo. O que ves en redes sociais é un espelho da realidade, as medidas podémolas ver todos e todas, fálase de ofrecer estudos, unha renda mínima, reinserción para que poidan ter unha vida digna, axuda psicolóxica, apoio legal… É que non o entendo, oxalá puidese acceder ás medidas que ofrece o abolicionismo cando as necesitei. Hai moitas persoas que lanzan acusacións directamente desde o desconhecemento, pero as medias están aí. A outra vía simplemente propón que as mulheres acheguen impostos ao estado, son mulheres esnaquizadas e explotadas, pero tras pagar impostos todo parece arranxarse, nada máis importa. Isto é un absurdo.
Como inflúe a clase social na prostitución?
Inflúe, pero non só a clase social. O principal é que somos mulheres, os homes pobres non caen na mesma medida na prostitución. Claro que inflúe, é moito máis fácil reamatar exercendo a prostitución se procedes dunha clase social baixa, é obvio, pero quero remarcar que o ser mulher é o factor principal.
Resulta efectivo sancionar aos clientes ou ás prostitutas?
Efectivo para que? Para terminar co sistema prostitucional pode resultar efectivo, nalgúns casos, sancionar aos puteros. Pero non ás vítimas da prostitución. Aínda que sancionar ás vítimas de prostitución é algo que fan na Barcelona de Ada Colau, tan «amiga das putas», pero que as multa se están nas rúa. Multar ás prostitutas é unicamente efectivo para que as rúas queden moi bonitas. só para iso.
Multar aos puteros non vai terminar coa prostitución, pero tampouco multar ou sancionar aos violadores vai terminar coas agresións sexuais, esta xente está a cometer un delito e tenhen que ser sancionados por iso. As prostitutas deberían ser reconhecidas como vítimas de violencia sexual, por tanto existe un victimario e hai que sancionalo. Desde o abolicionismo somos mesmo benevolentes neste tema: primeiro fariamos chegar unha multa administrativa a casa dos puteros, para ver que explicación dan ás súas mulheres, xa que a maioría adoita estar casado. Se reinciden, debería penarse con penas de prisión. A minha opinión persoal é que os puteros deberían de estar todos no cárcere. O de sancionar ás prostitutas pola contra é moi do modelo prohibicionista, que non ten nada que ver coa solución do abolicionismo.
Cal é o perfil do putero?
Home. Claramente un home, non podo dicir moito máis, calquera extracto social, calquera ideoloxía… O único que podería dicir do perfil do putero é que son homes.
Considera que realmente resulta posible abolir a prostitución en Espanha?
Claro, por que non? Fíxose noutros países, as leis educan e isto tamén pasa por unha educación afectivo sexual igualitaria desde que somos pequenos, iso resulta esencial. Necesitamos chegar a un futuro no que someter a relacións sexuais non desexadas a outra persoa parézanos horroroso, inconcibible, pero para isto temos que lexislar e educar neste sentido. No momento que as mulheres vítimas de prostitución considérense tamén vítimas de violencia sexual, non quedará outra que caminhar por aí. O que non existe é vontade política para abolir a prostitución. Pero si resulta posible, resulta posible e resulta urxente facelo.