“Axudando a construír un Afganistán que estea libre do mal e un lugar melhor para vivir, estaremos a seguir o exemplo de George Marshall”
Georg W. Bush
“O Emirato Islámico está comprometido cos dereitos das mulheres dentro dos límites da sharia”
Zabihullah Mujahid, portavoz Talibán
“Abonda con que 20 mil ó 30 mil homes utilicen métodos intelixentes de guerra irregular, os mesmos que quere empregar Estados Unidos, e esa loita pode durar 20 anos”
Fidel Castro
“Vostedes tenhen os reloxos, nós o tempo”
Proverbio afgán
“En Afganistán, cada fogar é unha fortaleza.”
James Michener
A primeira ocasión en que os talibán avanzaron sobre Cabul, aparentemente ofrecían ó mundo a imaxe dun movemento fundamentalista en busca da purificación da sociedade afgá, segundo os preceptos dun islam sumamente rigorista. Un exército composto por orfos de guerra que sen un futuro polo que loitar no seu país, nin un pasado que lembrar para a súa nación, decidiron abandonarse á crenza dun islam mesiánico que puidese outorgar-lhe un sentido ás súas vidas. E foi con iso que lograron conquistar numerosas cidades en poucos meses sen a necesidade de efectuar un só disparo.
Os múlas paquistanís ensináranlhes a loitar pola súa relixión dando a vida por esa causa se resultaba preciso, o companheirismo entre soldados de deus e a submisión total e absoluta da mulher como un ser impuro, capaz de desviar ó home da senda dunha loita xusta. Cando esta visión integrista da sociedade entrou nas cidades afgás, sumindo no absoluto escurantismo a vida das mulheres e de amplas minorías do país, facíao sen esquecer que durante o paso dos séculos, o pobo afgán sufrira os intentos de invasión de diversos imperios. Todos eles atopáronse sen excepción cun territorio difícil de controlar pola súa orografía e unha poboación que nunca viu con bos olhos a máis mínima inxerencia estranxeira nos seus asuntos.
Certamente os afgáns puideron resistirse ós intereses para o seu país do Imperio Británico e o soviético durante o Século XX, pero fixérono pagando un alto prezo. Máis dun milhón e medio de mortos, milhóns de refuxiados, contaminación, pobreza, destrución total da economía e unha fatiga social xeneralizada que facilitou ós talibán establecer a súa visión política e social como unha especie de liberación fronte o caos e a morte provocada polos intereses imperialistas en chan afgán ó longo da historia.
Para comprender como o demo talibán puido ser convidado a facerse de novo co poder en Afganistán, debemos comprender na medida do posíbel a historia deste país, pero tamén a nosa propia historia como parte involuntaria das forzas imperialistas que tentaron exercer o seu dominio ó longo da historia sobre este país. A entrada triunfante en Cabul das tropas talibán durante o pasado mes de agosto, supón un novo capítulo dun longo xogo xeopolítico enfocado a dominar non só o destino de Afganistán, senón tamén o taboleiro de intereses que se desenvolven na actualidade en Asia Central. Tentarei por tanto no presente trabalho, poder analizar con perspectiva ampla e un contexto básico, os pasos que nos levaron a ver como de novo se cerne a sombre dun goberno integrista sobre a sociedade afgá.
Sangue británica
O primeiro exemplo moderno da dificultade para lograr imponher con éxito unha empresa miliar sobre Afganistán, podémolo atopar nas tres intervencións británicas no país (1838-42, 1878-80 e 1919), dado que sen dúbida supuxeron un fracaso sen paliativos para o Imperio do Velho Continente. Coa intención de frear a crecente influencia rusa por Asia Central, e dese modo lograr evitar que esta puidese expandirse ata as fronteiras da por aquel entón xoia colonial británica da India. Londres decidiu enviar durante o inverno de 1841 preto 16.000 soldados do exército da Companhía Británica das Indias Orientais, co proposito de ocupar Cabul de cara a obrigar ás autoridades afgás a retirar ós delegados rusos do país e someterse dese xeito ós designios xeopolíticos do Imperio británico.
A pesar de que os compases iniciais da primeira guerra anglo-afgá foron favorábeis á velha potencia europea, chegando a conquistar rapidamente os feudos de Kandahar e Ghazni ante unha oposición menor e aparentemente pouco organizada, pronto as tornas mudaron e as tropas anglo-indias que ocupaban o país, viron como un levantamento de resistencia local obrigábaas en decembro de 1842 a abandonar Afganistán. A pesar diso, os británicos conseguiron establecer un acordo cos afgáns para que lhes permitisen evacuar Cabul e desprazarse ata Jalalabad mediante un roteiro de 100 km por pasos montanhosos. Dos máis de 16 000 soldados que emprenderon ese roteiro, só un puido sobrevivir ó rigor da montanha e os ataques continuos dos pastunes.
A relativa paz tras a derrota británica duraría da man da familia do antigo emir Dost Mohammed, ata que en 1878 os británicos decidiron volver invadir o país coa mesma intención da súa última expedición: lograr atalhar a posíbel expansión do Imperio ruso cara á India. Nesta ocasión as tropas da India británica lograrían finalmente a vitoria na súa campanha militar, conseguindo deste xeito obrigar ós afgáns a asinar a paz no Tratado de Gandamak, no que os británicos outorgaban certa independencia na soberanía interna do país ós afgáns, a condición de que as relacións internacionais do país estivesen totalmente baixo control de Londres.
Deste xeito, os británicos asegurábanse evitar calquera posíbel achegamento afgán a posicións que puidesen propiciar a expansión rusa na rexión, e Afganistán pasaba a exercer o papel de estado tapón que desde un primeiro momento buscaran as tropas británicas. Coa chegada ó trono afgán do “Emir de ferro”, Abdur Rahman Khan, os británicos deciden retirarse en 1881 convencidos de que a situación do país permanecería nun futuro baixo control en favor dos seus propios intereses. Claramente, equivocáronse.
Realmente, os británicos nunca lograron manter o control sobre o país. As súas continuas expedicións militares, simplesmente lograron en certo modo ilhar e controlar ós políticos e a diplomacia afgá, pero non puideron aplicar un control real sobre o país. “O gran xogo” renóvase cando o 6 de maio de 1919 estala a terceira guerra afgá. Fartos do dominio colonial sobre o seu destino, os afgáns deciden declarar a súa independencia aproveitando o cansazo británico tras a Primeira Guerra Mundial e a aparentemente desaparición da ameaza rusa sobre A India tras a revolución rusa de 1917.
Para comprender como o demo talibán puido ser convidado a facerse de novo co poder en Afganistán, debemos comprender na medida do posíbel a historia deste país
O 8 de agosto de 1919 o tratado de Rawalpindi pon fin ás hostilidades, reconhecendo finalmente a independencia de Afganistán. A pesar da derrota británica, a Linha Durant, unha linha fronteiriza que separaría en duas partes amplos territorios controlados polos pastunes, permanecería na rexión como unha herdanza colonial capaz de provocar unha eterna inestabilidade en Afganistán e recorrentes conflitos fronteirizos entre este país e Paquistán, nun territorio que nunca puido ser totalmente controlado por ningún dos dous estados.
A experiencia socialista
O 27 de abril de 1978 o Partido Democrático Popular de Afganistán parece encaminhar unha nova senda para o pobo afgán tras lograr protagonizar con éxito a revolución Saur, a revolución de abril. Nunha sociedade na que o 97% das mulheres e o 90% dos homes eran analfabetos e ó redor do 5% dos propietarios posuían máis do 50% das terras fértiles, os retos do novo goberno socialistas de Afganistán eran realmente titánicos.
A unión soviética insistia-lhe ós seus potenciais socios na paciencia precisa para levar a cabo unha experiencia diste calibre nun escenario semelhante, pero a pesar diso, o novo goberno cedo deu lugar a medidas de amplo calado. A primeira delas foi a reforma agraria, que pretendía repartir a terra en mans dos grandes propietarios entre os pequenos agricultores. As propias tropas comunistas tomaron terras e repartíronas entre o pobo. Liberáronse miles de presos políticos, suprimiuse a práctica da dote que o marido debía realizar á familia da noiva para evitar a compra de mulheres, á súa vez prohíbese a práctica da poligamia, apróbase unha lei do divorcio –un ano antes de que se fixese no estado espanhol-, decrétase por lei a igualdade entre homes e mulheres, legalizáronse os sindicatos, estableceuse por lei un salario mínimo.
Iniciáronse amplas campanhas de alfabetización que incluían por primeira vez a presenza de mulheres e a educación mediante linguas locais, potenciouse o trabalho feminino e a súa participación nos estudos universitarios, eliminouse a usura, prohibíronse as plantacións de opio e ademais avanzouse de forma significativa na separación entre a relixión e o estado. Todo iso mentres se garante o acceso a servizos sanitarios ó 80% da poboación urbana, a esperanza de vida pasaba dos 33 anos ós 42 en apenas dúas décadas e auméntase significativamente o número de médicos, camas de hospitais e creanse por primeira vez xardíns de infancia e casas de repouso para os trabalhadores.
A pesar diso, cedo Estados Unidos decide ponher fin á experiencia socialista en Afganistán, e comeza a preparar insurxentes e establecer campos de adestramento e propaganda en Paquistán coa firme intención de debilitar á revolución Saur e tentar facer entrar neste escenario de forma máis ou menos directa á Unión Soviética.
As relacións entre a URSS e Afganistán foran cordiais ó longo do tempo, sendo o goberno soviético o primeiro en reconhecer a soberanía afgá, cando aínda loitaba pola súa independencia contra o Imperio británico. A pesar de que en 1978 Nur Muhammad Taraki visitou a Unión Soviética e o seu goberno asinou o Tratado de Amizade, Boa Vecinhanza e Cooperación entre a Unión de Repúblicas Socialistas Soviéticas e a República Democrática de Afganistán, o que propiciaba a axuda militar e económica da URSS a Afganistán, o certo é que en Moscova non gustaban os tempos das reformas, as formas e o radicalismo do goberno afgán, e optábase por patrocinar opcións máis moderadas no país.
Durante o verán de 1978 comezarían na cidade de Nurestán violentas protestas contra o goberno afgán que pronto se sucederían seguidas de atentados terroristas por todo o país. Co apoio directo de Estados Unidos, Reino Unido, Paquistán e Arabia Saudita –Mesmo China e Irán participarían nesta empresa-, os insurxentes pronto conseguiron desestabilizar ó goberno afgán. Segundo declaracións do Conselleiro de Seguridade Nacional Zbigniew Brzezinski, a axuda de a CIA ós muyahidines en Afganistán foi aprobado en xulho de 1979 e continuo baixo a administración de Carter e nun nivel moito maior coa chegada ó poder do profundamente anticomunista Ronald Reagan.
Nunha sociedade na que o 97% das mulheres e o 90% dos homes eran analfabetos e ó redor do 5% dos propietarios posuían máis do 50% das terras fértiles, os retos do novo goberno socialistas de Afganistán eran realmente titánicos
Todo isto coa única intención de provocar a intervención soviética no país. O 7 de decembro de 1979 finalmente Estados Unidos logra o seu obxectivo, acurralado polos insurxentes islamitas financiados desde o exterior e no medio dun río de sangue froito de incontábeis atentados terroristas, o goberno afgán non ten máis remedio que pedir axuda militar a Moscova. A URSS en virtude ao Tratado de Amizade, Boa Vecinhanza e Cooperación asinado entre ambos os países, e a pesar das profundas reticencias iniciais, non ten máis remedio que aceptar. A campanha militar que Moscova consideraba posíbelmente solucionada nun par de semanas, alongaríase converténdose nun verdadeiro inferno sen saída para os soviéticos.
A misión da URSS en Afganistán durou nove anos. A pesar de lograr ocupar con tanques as cidades, dominar a capital e realizar numerosas operacións de castigo en zonas rurais contra os muyahidines, tal e como lhe tinha sucedido no pasado ó Imperio británico, en ningún momento a URSS logrou controlar a situación e decantar a balanza da guerra de forma favorábel á revolución afgá.
A entrega dos mísiles antiaéreos Stinger por parte de Estados Unidos ós insurxentes, provocou que o final daquela guerra fose un auténtico inferno para a Unión Soviética. Tras perder a superioridade no aire e encerrados nunha orografía que facía imposíbel o control efectivo do territorio, os soviéticos retiráronse de Afganistán en 1989 despois da firma de os Acordos de Xenebra entre Paquistán e a República Democrática de Afganistán. A República socialista afgá logra sobrevivir durante varios meses sen axuda fronte ós muyahidines, até que finalmente Cabul cae.
Un milhón de afgáns foron asasinados, preto de seis milhóns tiveron que exiliarse e todo iso para que finalmente o islamismo radical se fixese co poder ponhendo fin á experiencia socialista e ós numerosos avances que durante ese período vivira o país. De novo o suposto invasor era expulsado de Afganistán, aínda que quizais nesta ocasión considerar á URSS unha potencia meramente invasora polo seu papel en Afganistán, sexa algo así como se aplicásemos esa mesma lóxica ó papel de Cuba en Angola. Simplesmente un despropósito totalmente alheo ó contexto internacional e as intencións estadounidenses para a rexión.
A raíz do conflito entre a URSS e Estados Unidos desenvolvido en plena guerra fría no taboleiro afgán, nacerían dous monstros que pronto xogarían un papel de vital importancia na historia: en plena guerra contra os soviéticos, 1988, nacía Al-Qaeda da man de guerrilheiros musulmáns que contaban co apoio loxístico desde Peshawar de Paquistán e que eran financiados mediante ONG polos Estados do Golfo Pérsico e Arabia Saudita. Mentres que unha vez finalizado xa ise conflito e froito dos desmáns, a violencia e a falta de orde por parte do goberno monicreque que Estados Unidos situou á fronte do país, surxe a facción máis radical dos islamitas representada polos talibán, que é apoiada por parte da propia poboación afgá e Paquistán, logrando facerse co poder tras unha cruenta guerra civil que remata en 1996, cando ós talibán toma Cabul.
Os talibán proceden do grupo étnico maioritario en Afganistán, os pashtunes, que representaban preto do 40% da poboación afgá e gobernaran o país durante séculos. Desde o seu bastión en Kandahar, as súas tropas compostas en gran medida por mozos estudantes do Corán procedentes das madrasas dos campamentes de refuxiados afgáns en Paquistán, lograran manter unha relativa paz e seguridade no territorio baixo o seu control, contendo ós grupos tribais en conflito e finalmente executando ós líderes máis belixerantes. A poboación foi desarmada, as estradas reabertas e mediante a imposición dunha interpretación profundamente radical da sharia, a lei islámica, lograran imponher unha especie de macabra orde sobre unha poboación sumida no caos durante demasiado tempo.
A entrega dos mísiles antiaéreos Stinger por parte de Estados Unidos ós insurxentes, provocou que o final daquela guerra fose un auténtico inferno para a Unión Soviética
Á súa entrada á capital, os talibán asaltaron o edificio da ONU no que se atopaba naquel momento refuxiado o ex gobernante afgán do Partido Democrático Popular de Afganistán Mohammad Najibulá. Tras torturalo e exhibilo fronte ás masas, finalmente é asasinado xunto ó seu irmán ó día seguinte como clara advertencia do severo novo poder que gobernaba sobre o país. Cóntase que Najibulá recibiu unha última vía para poder evitar o seu destino fronte ós radicais, chegando a ofrecer-lhe o posto de presidente do novo réxime se se comprometía a asinar un tratado que reconhecese a «linha Durand», o que suporia unha grave traizón ó seu pobo e ó seu país. Ó negarse, asinou definitivamente a súa sentenza de morte.
A súa propia creación, os seus propios mortos
“Desde 1989, Estados Unidos e Occidente venhen dando-lhe as costas á prolongada guerra civil de Afganistán. O 11 de setembro de 2001, o mundo deixou de ser o mesmo cando Afganistán se mostrou fronte o mundo dunha maneira brutal e tráxica. Os dezanove terroristas suicidas que secuestraron catro avións, e logo se lanzaron contra as Torres Xemelgas do World Trade Center, en Nova York, e contra o Pentágono, en Washington, pertencían á organización Al Qaeda, dirixida por Osama bin Laden, que ten a súa base de operacións en Afganistán, país gobernado polos talibán. O seu obxectivo era golpear tres cousas á vez: o mundo herdeiro da guerra fría, o punto neurálxico da globalización e os supostos esforzos por facer da terra un lugar máis seguro e melhor.
Ás poucas horas destes espantosos atentados, o presidente George W. Bush dixo que Estados Unidos achábase en guerra cos terroristas internacionais. “os que fan a guerra a Estados Unidos elixiron a súa propia destrución”, dixo o 15 de setembro tras declarar o estado de emerxencia nacional. Así mesmo, precisou que a reposta de Estados Unidos sería “un ataque sen campos de batalha nin cabezas de ponte” e que “o conflito será longo”. E reamatou comprometéndose a crear unha alianza internacional, centrada ó redor da OTAN e outros aliados, para castigar a Al Qaeda e ós talibán.” ( Rashid, 2001)
Cedo os « freedom figthers» afgáns ós que Estados Unidos apoiara económica e militarmente durante o conflito cos comunistas, converteríanse no inimigo público número uno de Washington. Tras os atentados do 11 de Setembro de 2001 que custaron a vida a preto de 3000 cidadáns estadounidenses, George W Bush decide lanzar a operación “Liberdade duradeira” coa intención de castigar ó réxime fundamentalista talibán que dominaba o país desde a toma de Cabul en 1996 e que nese momento protexía no seu territorio a Osama bin Laden. Líder de Al Qaeda, ó que se negaban a entregar ás autoridades de Estados Unidos, para poder evitar a inminente invasión estadounidense como castigo pola súa convivencia coa organización terrorista que levara a cabo o ataque do 11-S. Desde a guerra contra o goberno socialista e o seu socio soviético, Afganistán converteuse nun auténtico ninho propicio para o fundamentalismo islámico, no que convivían grupos extremistas procedentes de Paquistaní, Irán, Rusia, China, Birmania, Asia Central ou o lexano Oriente. A Al Qaeda xurdida en 1988 destacaría durante esa década entre todos eles, aínda que non sería a última ou máis cruel ameaza do fundamentalismo islámico contra occidente, xurdida da guerra que se avecinhaba.
Ese crisol de potenciais ameazas terroristas remata dando lugar a un golpe terroristas “inesperado” no corazón do propio Imperio estadounidense e do novo mundo económico xurdido tras a caída do muro de Berlín e o avance sen aparente oposición da globalización capitalista. Quizais o atentado suicida perpetrado por Al-Qaeda en Khvajeh Ba Odin o 9 de setembro de 2001, dous días antes dos atentados do 11 de setembro de 2001, contra Ahmad Shah Massoud líder das FU, coalición opositora ós talibán, tivo relación directa coa inexplicable negativa dos talibán para entregar a un só home, poida que os extremistas afgáns cresen que poderían derrotar a Estados Unidos e os seus socios, tal e como o facían pouco antes coa URSS, ou simplesmente o carácter da poboación afgá, pouco propicio a ceder ás esixencias dos Imperios estranxeiros, fixese inevitábel aquel conflito. Fose como fose, o 7 de outubro de 2001 dá inicio a operación ‘Liberdade Duradeira’ con bombardeos das forzas do exército de Estados Unidos e apoio británico ás posicións dos talibán.
A era Biden comeza por tanto cunha retirada precipitada, a toma de Cabul por parte dos herdeiros do terror que o seu propio país axudou a desatar e o serio risco de que Afganistán volva converterse de novo nun apetecíbel refuxio para organizacións terroristas de todo tipo
En apenas un par de meses os talibán retirábanse á fronteira con Paquistán e o 5 de decembro, Cabul caía definitivamente en mans da coalición liderada polos Estados Unidos. O 9 de decembro cae a antiga capital talibán de Kandahar e o Mullah Oma foxe do país. Hamid Karzai é nomeado líder interino do país e a pesar dos intentos por dar caza a Osama bin Laden, a súa captura parece afastarse por momentos entre as montanhas da fronteira afgá con Paquistán. Un territorio de ninguén mantido indefinidamente nese statu quo por influxo directo da afastada política británica do “divide e vencerás”.
A pesar das comparacións co famoso Plan Marshall aplicado polos Estados Unidos nunha Europa en ruínas tras a Segunda Guerra Mundial, a reconstrución de Afganistán estivo desde o inicio marcada pola constante corrupción do goberno de Hamid Karzai, electo en outubro de 2004, e polo desvío da atención estadounidense a Iraq que conlevou un brusco cambio de estratexia de Washington sobre o terreo, pasando deste xeito dunha intervención directa contra os insurxentes á formación de tropas afgás para combater ós rebeldes talibán e outros grupos islamitas que comezaran a multiplicar os seus ataques terroristas sobre obxectivos militares e civís do novo goberno afgán.
A debilidade institucional, a falta de servizos básicos e a escaseza de forzas de seguridade propias, unidas á continua retirada de continxentes internacionais, leva a Afganistán a encarar de novo unha senda directa ó caos e o terror do fanatismo islamita do que hai pouco parecían librarse para sempre. A pesar de que en maio de 2007 unha operación conxunta entre as tropas afgás, EU e a OTAN logra abater ó líder dos talibán no sur, o comandante talibán Mullha Dadullah, ó despregamento de tropas adicionais para lograr controlar o terreo e ó asasinato do responsable do atentado das Torres Xemelgas en Nova York, Osama bin Laden, nunha operación das forzas especiais estadounidenses en Paquistán xa con Barack Obama no poder, o calendario para a transición que pretendía poder traspasar a plena responsabilidade da seguridade de Afganistán ás forzas locais a finais de 2014, atopouse constantemente cunha notábel resistencia por parte de forzas insurxentes que lanzaron serias dúbidas acerca de se as forzas afgás poderán manter a seguridade ou mesmo o poder sobre o territorio afgán. 1.800 baixas entre as tropas estadounidenses e 444.000 milhóns de dólares despois, seguían mostrando ós talibán como unha forza indispensábel para lograr establecer un futuro para Afganistán.
Poida que poucas figuras representen tan ben o fracaso estadounidense en Afganistán como David Petraeus. O xeneral de catro estrelas, experto en contrainsurxencia e xefe da formulación militar que logrou combater á resistencia iraquí, tentou á súa vez levar a cabo en Afganistán a mesma táctica que lograra executar con éxito en Iraq, pero os recursos humanos, loxísticos e económicos cos que contara anteriormente, resultaban agora escasos nuns Estados Unidos sumidos nunha profunda crise económica. Petraeus perde ós poucos a batalha ante os talibán afogado pola falta de recursos e unha orografía que fai do país unha auténtica rateira, con iso será relegado na estratexia para o país dun Barack Obama que xa só pensa nunha retirada ordenada e por iso pronto ordena limitar a intervención estadounidense á execución de operacións especiais e o ataque con drons. O triunfo de Ashraf Ghani en xunho de 2014 no medio de acusacións de fraude e o anuncio da OTAN de ponher fin á súa misión de combate en Afganistán o 31 de decembro dese mesmo ano, fai que os talibán ocupen o baleiro de poder existente tras a retirada da coalición internacional e que ós poucos logren facerse cun maior territorio no país.
A era Trump viría marcada polas conversacións de paz entre os talibán e Estados Unidos, que o 29 de febreiro de 2020 rematan co compromiso da retirada completa das tropas estranxeiras para maio de 2021, pese ao continuo aumento dos atentados e a represión directa contra destacadas figuras públicas do goberno afgán. Tras a partida dos últimos 2.500 soldados estadounidenses e os 7.000 da OTAN en maio de 2021, enseguida estalan no sur do país os combates entre o goberno afgán e os talibán, á vez que no Norte os fundamentalistas se facían co poder no distrito de Burka, provincia de Baghlan. O 6 de agosto os talibán fanse coa capital provincial, Zaranj e o 8 cae Kunduz. O 15 de agosto os lograr cercar Cabul e fanse de novo co poder en Afganistán.
A era Biden comeza por tanto cunha retirada precipitada, a toma de Cabul por parte dos herdeiros do terror que o seu propio país axudou a desatar e o serio risco de que Afganistán volva converterse de novo nun apetecíbel refuxio para organizacións terroristas de todo tipo, ademais de establecer un reino do terror no que a versión máis radical da lei islámica da sharia suma ás mulheres e a amplas minorías do país nun escurantismo máis propio do feudalismo.
A dor afgá
Segundo datos proporcionados pola ONU, preto de 800 nenos foron asasinados en Afganistán desde 2016 a 2020 debido ós bombardeos da coalición e o Exército afgán. Desde que en 2017 a administración Trump decretou unha rebaixa nos criterios das súas regras de combate para poder efectuar ataques aéreos sobre chan afgán, a expansión das operacións do exército estadounidense veu acompanhada dun aumento masivo de vítimas civís por todo o país. As vítimas chegaron a triplicarse entre 2017 e 2019, o que deu lugar a un efecto devastador sobre a poboación civil e a absoluta perdida da pouca lexitimidade que a coalición internacional liderada por Estados Unidos podía ter no país.
A retirada de tropas terrestres e o cambio na táctica de combate fronte ós talibán, fixo que se producisen varios sucesos como o que tivo lugar en Chahar Dara durante xulho de 2018, cando durante unha operación terrestre do exército afgán, un mísil da Forza Aérea de Estados Unidos impactaba contra un complexo residencial causando a morte de 14 mulheres e nenos da mesma familia.
Con varios membros da coalición internacional retirando os seus efectivos sobre o terreo e un exército estadounidense pendente á súa vez dunha retirada sen vítimas, a debilidade das forzas armadas afgás fronte ó talibán fíxose patente. Sucesos como o de Chahar Dara comprometían a misión estadounidense, moi comprometida xa pola longa lista dos crimes de lesa humanidade cometidos por soldados da coalición internacional no país.
Os delitos cometidos en Maiwand, provincia de Kandahar, entre xunho de 2009 e xunho de 2010, por tropas estadounidenses que chegaron a coleccionar partes dos corpos das vítimas afgás como trofeos ou os preto de corenta asasinatos ilegais cometidos polas Forzas de Defensa de Australia, son só algúns dos exemplos da absoluta violencia imperialista desatada sobre a poboación afgá no que pretende converterse nunha guerra eterna para someter ó control occidental os recursos afgáns, tal e como sinalaba Julian Assange, fundador de WikiLeaks, actualmente en prisión tras denunciar os crimes de guerra das tropas estadounidenses e os seus aliados en Afganistán.
O gran xogo
“Non só apoiamos todos os proxectos nacionais que sexan de interese para o noso pobo e resulten no desenvolvemento e prosperidade da nación, senón que estamos comprometidos a protexelos”
Comunicado do novo goberno talibán
Sen dúbida a abrupta retirada de Estados Unidos de Afganistán, vai traer de novo aparelhada amplos movementos de peóns económicos e militares nun Gran xogo iniciado nesta rexión polo imperialismo moderno da man dos británicos, na súa cega obsesión por evitar a posíbel expansión da influencia rusa ata as súas máis prezados dominios coloniais da India.
Nestes momentos de novo a influencia externa disputa en territorio afgán unha crucial batalha xeopolítica ante a firme resistencia dun país para deixarse someter polos intereses imperialistas. Con máis de sete grandes proxectos gasísticos indefinidamente paralizados no seu obxectivo de poder chegar a conectar mediante gasodutos as necesidades e intereses de diversas potencias mundiais, a presenza de amplas reservas de minerais estratéxicos para a transición enerxética e climática aínda sen explotar, entre os que se atopa unha inxente cantidade de reservas de litio, cun mercado de opiáceos permanentemente en alza desde a intervención estadounidense e situado nun enclave fundamental para o control de Asia Central e a posibilidade de establecer un cerco estratéxico sobre China e Irán por parte de Washington, debemos ter moi presente nas nosas análises que o que sucede en Afganistán non é un conflito que poida ser esquecido nunha rexión montanhosa do mundo, senón que se trata dun punto crave na inmediata e mediata disputa pola gobernanza global.
Entre as enconadas disputas pola conexión gasística na rexión, debemos prestar especial atención ó Gasoduto Trasafgán, co que Estados Unidos pretende lograr exportar o gas turkmeno cara ó Indico, evitando calquera participación de Irán neste apetitoso mercado e transformando deste xeito o escenario do actual do abastecemento de enerxía en Asia e en certa medida tamén no mundo.
Coa finalización e control efectivo dun megalómano proxecto de preto de 1.800 quilómetros de lonxitude por un escenario xeopolítico eternamente inestábel e cun valor estimado de máis de 10.000 milhóns de dólares, os intereses enerxéticos de Estados Unidos en Asia Central xogáronse durante décadas nunha descarnada competencia entre o holding de petróleo e gas con sede en Arxentina Bridas, desde marzo de 2010 propiedade ó 50% da companhía petroleira China National Offshore Oil Corporation, e a estadounidense Union Oil Company of California, hoxe fusionada en Chevron Corporation.
A incerteza política fai que resulta complicado aventurar se China poderá seguir contando coa súa posición estratéxica en Afganistán de cara a poder seguir producindo o 40% do cobre, case o 60% do litio e máis do 80% das terras raras que a día de hoxe se explotan no mundo
Tras asumir os Talibán o goberno afgán en 1996, o empresario arxentino Alejandro Bulgheroni e a xigante californiana Unocal, decidiron negociar os recursos afgáns directamente cos fundamentalistas islámicos que nese momento exercían o poder con man de ferro no país. Chegando diversas delegacións talibán a visitar Bos Aires e Houston para tentar pechar un acordo que permitise o desenvolvemento do apetecíbel gasoduto Transafgán. A pesar da visita dos talibán á NASA e ó Zoo de Houston e a insistencia de Bulgheroni para pechar un proxecto que vira como os estadounidenses lhe tentaba arrebatar das mans, a presión internacional pola estrita lei da sharía aplicada polos talibán en Afganistán especialmente contra as mulheres, sumado ós atentados contra as embaixadas de Estados Unidos en Nairobi, Kenya e Iemen, a mans de Al Qaeda, que naquel momento atopaba refuxio en chan afgán auspiciados polos talibán, provocaron que o proxecto se paralizase definitivamente a finais dos anos 90.
A pesar de que actualmente e ante a reiterada imposibilidade de abrir o corredor sur de Asia, Estados Unidos parece apostar polo Cáucaso meridional para transportar gas de Turcomenistán a Turquía a través do Mar Caspio, a nova situación en Afganistán e a posibilidade de que outros actores decidan redobrar os seus esforzos para completar un megaproxecto iniciado hai décadas, fai que non debamos perder de vista a posíbel disputa por un Gasoduto Transafgán que continua sendo unha peza cobizada por diversas empresas petroleiras, co respaldo dos seus respectivos gobernos.
Tampouco debemos esquecer nesta análise que hoxe encaramos o peso económico do mercado de minerais estratéxicos e o tráfico de opiáceos do que Afganistán se converteu nun punto crave dende a entrada da misión da OTAN no país, baixo liderado estadounidense. Coa popularización do coche eléctrico no medio dunha campanha para a transición enerxética mundial, a Axencia Internacional da Enerxía (AIE) estimou recentemente que a demanda mundial de litio multiplicarase de aquí a 2040 por 40. Na actualidade, o subsolo afgán posúe amplas reservas de litio sen explotar, así como reservas de bauxita, cobre, ferro e diversas terras raras, unha riqueza en recursos estratéxicos cifrada en máis de tres bilhóns de dólares incluíndo os combustibles fósiles. Estes recursos resultan a día de hoxe básicos para que diversas potencias poidan avanzar no desenvolvemento da industria que lhes permita transportar e almacenar electricidade.
Así o cobre utilizado para a fabricación de cables eléctricos, o litio esencial para o almacenamento de enerxía en baterías e a moi xenerosa xeoloxía do país, que o sitúa cun enclave prioritario na posíbel explotación no medio dunha escaseza de semiconductores vitais de cara a obter vantaxe na actual guerra polo dominio da tecnoloxía mundial, fai que tanto China, que actualmente monopoliza o 97% das explotacións activas de minerais estratéxicos activos no país, como Estados Unidos, se xoguen moito no futuro goberno afgán.
Desde un principio, Pequín catalogou a industria das chamadas “terras raras” como un investimento crave na estratexia actual do país. Cunha política centrada nas negociacións co poder vixente no país, o goberno chinés non entrou no xogo cínico occidental de condenar de cara a opinión pública o resultado cantado que a propia intervención estadounidense provocou en Afganistán.
A metalúrxica chinesa MCC foi das primeiras interesadas xa en 2007 por establecer relacións de ganancia mutua co goberno afgán, estratexia xa aplicada no continente africano, para garantirse a longo prazo xacementos de cobre ó suroeste de Cabul a cambio de diferentes investimentos en industrias auxiliares e infraestruturas. No medio dun clima inestábel no país, o investimento do xigante asiático chegou a suponher preto do 10% do PIB afgán.
A vitoria dos talibán, non ten porque cambiar as cousas. Pequín propúxose estender o Corredor Económico China-Paquistán (CPEC) ó territorio afgán coa construción de diversas autoestradas, corredores férreos e oleodutos. Este investimento que podería multiplicar considerábelmente o fluxo do Novo Roteiro da Seda e lanzar suculentos beneficios económicos en materia de infraestruturas para Afganistán, pasa prioritariamente porque os talibán logren evitar que tal e como sucedeu no pasado, Cabul se poida converter nun refuxio seguro desde o que os numerosos combatentes islamitas da etnia uigur logren atacar a Pequín.
A incerteza política fai que resulta complicado aventurar se China poderá seguir contando coa súa posición estratéxica en Afganistán de cara a poder seguir producindo o 40% do cobre, case o 60% do litio e máis do 80% das terras raras que a día de hoxe se explotan no mundo. Pequín xogou as súas cartas á hora de negociar unha posíbel estabilidade comercial con diversas faccións talibán, pero tal e como saben os paquistanís ou mesmo os estadounidenses, os fundamentalistas que hoxe exercer o seu dominio sobre Cabul, caracterízanse por saber sacar un alto rendemento económico á hora de negociar as súas alianzas e por un inestábel carácter que os fai remisos á influencia estranxeira. Só o tempo podera dizer se Estados Unidos e Europa perderon definitivamente a dianteira na competencia polos recursos minerais afgáns en favor de China.
Non podemos tampouco esquecer o papel primordial xogado polo opio no desenvolvemento dos acontecementos na vitoria talibán. A pesar da propaganda dunha guerra sen cuartel supostamente librada por Washington contra cultivo de flores de mapoula en Afganistán, mesmo con amplos despregamentos neste sentido baixo a operación Tempestade de Aceiro como suposta proba da loita dos Estados Unidos por erradicar o negocio da heroína en Afganistán, o certo é que desde a entrada da colación internacional liderada por Washington a Cabul, o negocio do narcotráfico permaneceu permanentemente en alza na rexión e supuxo unha moi lucrativa fonte de financiamento que permitiu a diferentes faccións militares desenvolver as súas campanhas militares, entre elas as que máis éxitos obtiveron por esta vía son o Estado Islámico, Al-Qaeda e por suposto, os talibán.
A pesar de que no seu primeiro goberno chegaron a prohibir durante un breve período as plantacións de flores de mapoula por atentar contra a lei islámica, as necesidades económicas para poder engraxar a maquinaria militar que lhes permitise facerse de novo co poder no país, levou a que a expansión da produción de drogas vaia por parte do fundamentalistas talibán inexorábelmente da man co proxecto de instaurar un Califato islámico en Afganistán.
Cando en outubro de 2001 os Estados Unidos decidiron invadir Afganistán, os cultivos de mapoulas ocupaban non máis de 74.000 hectáreas en todo o país, pero ós poucos, estas cifras incrementáronse ata catro veces durante estes anos, ata acadar as 350.000 hectáreas dedicadas ó tráfico de drogas por todo o país.
Agricultores, transportistas, forzas de seguridade, políticos, integristas, todos participan dun lucrativo negocio que lanzou máis de 120.000 milhóns de dólares de beneficios nos case 20 anos durante os que se prolongou a presenza da coalición internacional no país, e que a día de hoxe supón preto do 60% do financiamento do grupo integrista talibán. Na actualidade, máis de 900 toneladas anuais de opio rompen cada ano os récords de produción mundial á vez profundan no caos que se cerne sobre o propio Afganistán e sobre as rúas de Estados Unidos, Rusia ou Europa. Países nos que unha auténtica epidemia de novos adictos lanza un reto social complicado de encarar.
Na actualidade, o subsolo afgán posúe amplas reservas de litio sen explotar, así como reservas de bauxita, cobre, ferro e diversas terras raras, unha riqueza en recursos estratéxicos cifrada en máis de tres bilhóns de dólares incluíndo os combustibles fósiles
O crecemento da produción das plantacións de mapoula, veu da man dun aumento drástico no número de adictos ós opioides en occidente. Especialmente en Estados Unidos, país que desde 2007 vive inmerso nunha guerra interna contra os perniciosos efectos da droga sobre a súa poboación, chegando a converterse na principal causa de morte no país e tendo que ser declarada pola Casa Branca como unha emerxencia nacional de saúde pública, cando se superan xa os dous millóns de estadounidenses que chegaron a ser catalogados como adictos a os opioides.
Á espera de ver a realidade tras as promesas dos talibán para erradicar os cultivos de mapoula durante o seu mandato, que puidese producir unha diminución no tráfico de drogas a escala mundial. O certo é que a día de hoxe, tal e como sucedeu tras os atentados do 11 de setembro, cando o conflito armado afgán empuxou ós integristas a buscar financiamento no tráfico de drogas, resulta difícil imaxinar que os talibán poidan renunciar á súa principal fonte de financiamento, mentres o mundo occidental prepárase para establecer novas e duras sancións contra o seu goberno. Especialmente, cando hoxe os roteiros do opio suponhen un florecente negocio que lanza suculentos beneficios en demasiados estados, en plena inestabilidade económica global.
Derrota ou repregamento estratéxico?
Difícil poder dar agora mesmo respostas absolutas neste sentido. Resulta innegable que a abrupta fuxida estadounidense de Afganistán deixa a Washington sen unha localización estratéxica na súa prolongada táctica para lograr cercar a Irán e China, mediante a instalación de complexas bases militares na rexión. Así como tamén supón un duro golpe á hora de poder observar de primeira man os movementos doutras potencias nucleares como Rusia, India e Paquistán.
A localización no propio corazón de Asia de Afganistán, permitía a Estados Unidos manter en caso de conflito con Irán unha dobre ameaza na súa fronteira iraquí e afgá, ademais de entorpecer gravemente a proxección da revolución iraniana na rexión e as súas posibilidades de expansión política e económica. Por tanto, o transcurso dos acontecementos non só permite a Irán aliviar a ameaza limitar sobre as súas fronteiras, senón que abre novas perspectivas políticas para que Teherán poida ampliar o seu ámbito de influencia agora que Estados Unidos mostrou sinais de debilidade na rexión.
Por todo iso, a pesar da inseguridade e inestabilidade das futuras decisións na rexión dos talibán, resultaría sumamente ousado que as forzas integristas decidisen iniciar hostilidades contra un país que deu sobradas mostras de contundencia á hora de devolver militarmente os golpes, tal e como os propio Estados Unidos puidron comprobar na campanha de represalias lanzada por Irán contra obxectivos estadounidenses en Bagdad tras o asasinato de Qasem Soleimani. Á espera de como evolucións o novo goberno afgán, o certo é que nestes momentos, Teherán respira máis tranquilo sobre o terreo tras a retirada das tropas de Washington.
No caso Ruso, Moscova soubo ler o taboleiro e leva varios anos preparando o actual escenario en previsión da posibilidade dunha crecente inestabilidade sobre o terreo. Apoiada polo seu papel durante as negociacións de paz de 2019 entre a administración Trump, os talibán e oposición afgá, na que Moscova apostou pola integración dos talibán nun futuro goberno de coalición, e tras a súa ampla experiencia no combate contra o terrorismo internacional tras o conflito en Siria, a reacción do Kremlin fronte o regreso dos talibán ó poder, foi canto menos fría e expectante. O enviado presidencial ruso a Afganistán, Zamir Kabulov, deixou claro recentemente que Rusia pode chegar a entenderse de forma máis adecuada cos talibán que cun goberno monicreque en mans de Estados Unidos. A pesar diso, o recente envío de efectivos militares á provincia uzbeka de Surjandaria para participar en misións dirixidas a garantir a integridade territorial dos países de Asia Central, suponhen un aviso anticipado ante calquera intento por desestabilizar o que en Moscova consideran o seu patio traseiro.
Unha Rusia sempre crítica co xa expresidente Ashraf Ghani e co modelo de xestión occidental para Afganistán, enfronta esta nova situación xeopolítica disposta a garantir custe o que custe o seu obxectivo primordial, que non é outro que lograr garantir a seguridade nas repúblicas exsoviéticas de Tadxiquistán e Usbequistán nas súas fronteiras con Afganistán. O que permitiría ó Kremlin seguir mantendo totalmente ilhada á guerrilha do Cáucaso Norte e por tanto minguar a súa capacidade para desestabilizar internamente a Moscova. Sen dúbida o fracaso da Casa Branca na mesma rateira que prepararan no seu momento para a URSS, supón algo que celebrar en Rusia. Pero se existen dous vencedores no actual escenario afgán, sen dúbida eses son China e Paquistán.
Sempre cun olho na longa fronteira co seu vecinho afgán, a día de hoxe non supón ningún secreto a influencia de Islamabad no nacemento, o financiamento, supervivencia e éxitos dos talibán. Refuxio histórico, centro médico e campo de repregamento estratéxico dos líderes talibán e os seus combatentes, o regreso ó poder dos estudantes das madrasas paquistanís dos anos oitenta, supón unha nova xanela de oportunidade para que Islamabad logre exercer unha maior influencia sobre as decisións que nun futuro poida tomar Cabul. Imran Khan e os clérigos paquistanís tenhen celebrado a vitoria talibán e a retirada de tropas estadounidenses como un éxito para os musulmáns e unha indiscutible liberación para o pobo afgán.
A localización no propio corazón de Asia de Afganistán, permitía a Estados Unidos manter en caso de conflito con Irán unha dobre ameaza na súa fronteira iraquí e afgá, ademais de entorpecer gravemente a proxección da revolución iraniana na rexión e as súas posibilidades de expansión política e económica
O eterno dobre xogo de Islamabad para a comunidade internacional apoiarase agora sen ningunha dúbida no grupo fundamentalista para conseguir ilhar aínda máis a unha India que viu desaparecer a súa crecente influencia en territorio afgán, ó mesmo tempo que observa como o seu principal rival atopa un punto de apoio para forxar firmes alianzas baixo os valores dun islam radical. Á espera de poder desbloquear proxectos de infraestruturas longamente postergados e que sen ningunha dúbida resultan vitais para reactivar unha economía rexional en vía morta, os paquistanís non deberían esquecer a pesar de todo que calquera desestabilización no escenario afgán repercutiría de maneira sumamente inmediata no seu territorio. Non só cernando as nacentes esperanzas deses novos investimentos rexionais, senón tamén en forma dunha nova crise de refuxiados que afectaría o país de forma moi seria na súa economía e o seu equilibrio político.
Afganistán hoxe, Taiwan mañá?
Desta forma abrían as súas cabeceiras algúns dos medios máis importantes do xigante asiático. Está claro que a derrota estadounidense en Afganistán deixa ver as debilidades dun imperio que ós poucos tivo que presenciar como China ocupaba o seu espazo económico, científico e mesmo militar, sen que parecese poder facer nada para evitalo.
Afganistán é xa desde hai tempo un foco importante dos investimentos chineses. O intercambio de recursos materiais por infraestruturas que tan bo resultado está a dar a China no seu posicionamento sobre o taboleiro mundial, abre agora para Pequín novas perspectivas de futuro en chan afgán. A posibilidade de conectar novos eixos de transporte a través de Eurasia, así como as novas vías de acceso a importantes recursos materiais que lhe permitan soster e fortalecer a súa vantaxe nesta nova carreira tecnolóxica, froito da actual revolución industrial que a humanidade está a levar a cabo co vital obxectivo de evitar o quecemento global, suponhen para o goberno chinés eixos estratéxicos da súa política inmediata. China oferta a cambio ós talibán o pragmatismo fronte ó cinismo e a dobre moral occidental. Sen a intención de manter unha presenza militar estábel no país e coa firme promesa de participar activamente da reconstrución e o desenvolvemento de Afganistán, tal e como declarou Hua Chunying, portavoz do Ministerio de Relacións Exteriores de China, o goberno chinés sitúase a día de hoxe como un socio fiábel e discreto, fronte á política romana de Washington. A estabilidade e a garantía de que o chan afgán non volva converterse nun santuario para os grupos extremistas da etnia uigur, suporan á súa vezsen dúbida un punto central nas relacións entre os talibán e o goberno de Pequín.
Acurralados?
Sen dúbida algunha, todos os países que enumeramos con anterioridade, viron como a súa situación xeopolítica na rexión melhoraba dalgún modo coa saída de Estados Unidos de Afganistán. Dito isto, a día de hoxe aínda resulta excesivamente aventurado poder sinalar esta derrota de Washington en Asia Central como un feito que poida marcar a súa inminente caída como primeira potencial mundial.
Debemos con todo asegurar que a desordenada e apresurada retirada das tropas estadounidenses e a sensación de improvisación absoluta na evacuación das embaixadas da OTAN en Cabul, deron seria mostra dun escenario no que o avance talibán logrou sorprender ás potencias imperialistas que unicamente puideron chegar a acordos cos integristas para evacuar ós seus colaboradores máis próximos de cara a paliar o caos producido pola derrota. A pesar de que realmente parecía complicado, Washington conseguiu nesta ocasión que as imaxes da columna de blindados BTR-80 atravesando tres décadas antes a fronteira entre Afganistán e Usbequistán, parezan hoxe unha derrota moito máis digna en comparación desbandada estadounidense.
2 bilhóns de dólares despois, incluídos 800.000 milhóns en custos directos de guerra e preto de 85.000 milhóns para adestrar a unhas forzas afgás, que ante o avance talibán preferiron renderse sen plantar batalha ou mesmo chegaron a entregar as súas posicións e equipamento ós talibán, tal e como tamén sucedera en moitas prazas durante o primeiro avance talibán a Kandahar en outubro de 1994. Naquel entón, os subornos e a pericia dos integristas á hora de negociar no mar de intereses do país, facilitaran o éxito das súas campanhas iniciais, ata atoparse unha feroz resistencia en Herat e Cabul.
Con todo, nesta ocasión, un país sumido longamente na corrupción ante os intereses imperialistas e a imaxe de Washington negociando o futuro do país fronte a fronte cos integristas, provocou que gran parte das tropas interpretasen que non podían vencer unha guerra sobre a que os intereses estadounidenses xa ditaran sentenza. Ó contrario do que Joe Biden deu a entender en declaracións recentes, a responsabilidade inicial do desastre afgán, non debe ter outro culpábel que a política dos Estados Unidos.
Estados Unidos e a OTAN abandonan un país no que apenas sufriron derrotas, pero o prezo da resistencia en chan afgán hai tempo que resulta demasiado caro para as sociedades occidentais implicadas nesta guerra. En ningún momento buscouse apoiar a reconstrución da sociedade afgá, tampouco se pretendeu conhecer a idiosincrasia do país de cara a poder exercer políticas adecuadas ó mesmo, nin se realizaron intentos serios para establecer un proceso de construción nacional real.A desconexión entre Cabul e o resto do país foi unha constante durante estes anos de ocupación, que provocou que a maior parte do territorio afgán non puidese atopar un sentido polo que loitar fronte ó avance talibán.
Durante o últimos vinte anos de ocupación da OTAN en Afganistán, a situación económica, sanitaria ou os dereitos sociais dos afgáns, apenas variaron lonxe da capital. As mulheres seguían sen conseguir acceder a unha educación digna, sendo encarceradas por mostrar un comportamento indecoroso e a súa esperanza de vida apenas superaba os 40 anos. A fuxida estadounidense fronte a imposibilidade de manter o esforzo bélico no medio dunha crise económica constante agravada polos efectos da pandemia, pon fin a un proxecto imperialista sobre Afganistán, un proxecto alheo á súa sociedade, desenhado unicamente para o espolio e a conquista dos seus recursos naturais.
Atrás quedan preto de 16000 contratistas estadounidenses sobre o terreo, preto de 1000 soldados dos que Washington parece non querer informar e preto dun milhón de pezas de material militar estadounidense en mans dos talibán. Entre os que se atopan equipos de intelixencia, vixilancia e reconhecemento, helicópteros Black Hawk, rifles M16 e mesmo un avión de ataque A-29 Super Tucano. Todo iso en mans dun grupo insurxente que conta entre as súas filas con máis de 200.000 membros comandados por Haibatulá Ajundzad, xefe de Xustiza do goberno talibán entre 1996 e 2001.
Estados Unidos e a OTAN abandonan un país no que apenas sufriron derrotas, pero o prezo da resistencia en chan afgán hai tempo que resulta demasiado caro para as sociedades occidentais implicadas nesta guerra
Un ninho de vespas capaz de provocar unha alta inestabilidade en toda Asia Central e favorecer deste xeito os intereses estadounidenses ó quizais arrastrar co tempo a China, Rusia ou Irán a un conflito rexional con difícil solución. Unha estratexia a estas alturas historicamente conhecida para todos nós. Só o tempo dira se esta aparente derrota estadounidense e o novo poder militar talibán suponhen un desequilibrio definitivo para o poder imperial dos Estados Unidos ou se pola contra funcionan como unha nova rateira en chan afgán para as súas potencias rivais.
Polo momento, só podemos sinalar que a súa posición estratéxica en Asia Central queda realmente tocada, dotando dunha valiosa oportunidade ós seus rivais para ocupar o espazo que deixou vacante Washington. Todo iso mentres os afgáns prepáranse para encarar un escenario inmediato quizais máis similar á Somalia de 1993 que á derrota estadounidense en Vietnam.