“Diane tinha razón. O mundo está a mudar, a música está a mudar, as drogas están a mudar, ata os tíos e tías están a mudar. Dentro duns anos non haberá nin tios nin tías, só parvos.”
Trainspotting
«Sobre todo, sexan sempre capaces de sentir no máis fondo calquera inxustiza cometida contra calquera en calquera parte do mundo. É a calidade máis linda dun revolucionario.«
Ernesto « Che» Guevara
«Vivir non consiste en respirar senón en obrar.«
Mao Zedong

Elixe unha identidade. Elixe o individualismo. Elixe disgregar a túa experiencia á mínima expresión e dinamitar con iso calquer proxecto de transformación social. Elixe o activismo. Elixe a marca máis inclusiva para identificarche con ela. Elixe tarxetas de crédito, marcas de roupa, series de televisión e mesmo alianzas militares intergubernamentais o máis inclusivas posibles. Elixe priorizar a túa vivencia persoal á loita colectiva, adaptarte á última moda de Washington e tuitear merda para atacar a Bielorrusia ou Venezuela. Elixe pagar hipotecas a interese fixo nun barrio multicultural pero monoclase. Elixe un piso no centro limpo xa de vecinhos proletarios. Elixe os teus amigos. Elixe moda queer por un olho da cara e complementos a xogo. Elixe pagar a prazos un filho roubado a algunha mulher nun país do terceiro Mundo do que apenas sabes situar a sua capital. Elixe “loitar” mediante unha performance viralizábel como falsa transgresión e preguntarte quen cona es os domingos pola manhá.
Elixe sentarte no sofá para ver programas de sensacionalistas que cegan a mente e esmagan o espírito, mentres te convences de que algún deses parasitos televisivos ten algo de roxo para lograr identificarte co seu discurso. Elixe podrecer de velho cagándote e mexándote encima nun asilo miserábel mentres botas pestes sobre a familia, todo para continuar virando a roda do individualismo capitalista ata que sexas unha carga para os nenos egoístas e feitos po que procreaches para substituírte. Quizais, con sorte, algunha fodida pandemia remate contigo nunha residencia pública feita cachizas polos recortes.
Elixe non loitar polo teu futuro. Elixe o capitalismo… Pero por que ía eu a querer facer algo así? Eu elixín non adaptarme ó sistema: eu elixín outra cousa. E as razóns? Sobran as razóns cando durante décadas empenháronse en esmagar a capacidade de acción da túa clase social. Quen necesita unha fodida identidade ególatra e prefabricada cando ten a absoluta seguridade de pertencer o proxecto común destinado a cambiar o mundo?
A posmodernidad xurdía como brinde ante o proxecto social falecido, cando o sangue aínda non cesara de brotar do seu corpo
Nunca antes un muro levou por diante tantos proxectos, nin a derrota dun sindicato mineiro supuxo unha fenda tan profunda para toda a clase trabalhadora. Os lazos sociais, as tradicións compartidas e os valores dominantes durante gran parte do Século XX derrubáronse ante nós en apenas un abrir e pechar de olhos. Cando ao fin logramos comezar a espertarnos daquela fantasía tráxica, o nihilismo, a incerteza e o individualismo máis absoluto como único dogma, suponhían unha nova orde mundial para milhóns de persoas. O “Nada é imposíbel”, o “fágao vostede mesmo” ou o simple, pero efectista, “Encántame”, transformáronse en lemas baixo os que, para ben ou para mal, se guiaron toda unha nova ornada de individuos transformados en consumidores.
O consumo como posicionador social permanecería desde entón inexorábel ó paso do tempo e mesmo á entrada dun novo século. Non esquezamos que todas as civilizacións tenhen un ciclo vital propio que tarde ou cedo as dirixe ó ocaso da luz das súas mellores etapas. Aínda que quizais, froito do etnocentrismo e a prepotencia da metrópole, por un segundo os occidentais crémonos posuidores do fin da historia, inmortais e imperturbables ó paso do tempo. Erramos claramente.
Todas as expectativas e os proxectos históricos que durante séculos caracterizaron a “cultura occidental”, fóronse apagando aos poucos co suposto crepúsculo da razón ilustrada. Sen dúbida, ningún de nós poderá argumentar que non existan sobradas razóns para motivar a perda desa fe cega no progreso continuo que caracterizaba a procura dun designio conxunto para a nosa especie, pero como contraparte, tampouco existirá berro algún capaz de contraargumentar ante este razoamento unha postura alternativa que non suponha un absoluto abandono ó derrotismo e a asunción dunha condea inevitábel cando se describe como fútil todo o percorrido da ilustración ata os nosos días.
Non é mester deste artigo citar pormenorizadamente os horrores das guerras, os conflitos sociais, raciais ou culturais produto da ciencia e da modernidade, tampouco pretende o que aquí escribe analizar as pulsións e a escuridade presente en realidades como as de Mauthausen, Srebrenica, Kibeho ou Nagasaki, pero lonxe dos aberrantes detalhes da dor e a morte, sempre tan impactantes e perturbadores para o espírito humano, a razón obríganos a reparar na capacidade de decisión do ser humano, na súa facultade para elixir, no seu dominio da realidade material e nos conflitos por ela xerados.
As expectativas de liberdade e igualdade sempre foron combatidas polo horror e a represión, xigantescos demos son lanzados fronte ás inexorabeis posibilidades de triunfo da verdadeira vontade humana. Por iso resulta vital para nós identificar e reaccionar ante os proxectos de imposición dunha submisión eterna e imperecedoira baixo as falsas promesas do fin da historia e as ideoloxías. Aínda hoxe resulta urxente e necesario un proxecto de transformación social, aínda hoxe resulta necesario o combate contra a tiranía imposta, por diverso que sexa o ámbito do consumo na mesma.
A decadencia occidental é narrada hoxe como algo alheo ós proxectos comúns de transformación social, para situarse nun marco delirante de experiencias individuais e disgregadas nas que o propio marco teórico carece dunha unidade claramente identificábel
A visión onírica da socialdemocracia europea supuxo durante décadas o bálsamo necesario para lograr desenvolver a coerción da máis dominante ideoloxía que o ser humano experimentou ao longo da historia. Como cómplices do trileiro capitalista, as democracias burguesas implementaron en maior ou menor medida unha rede de seguridade social e liberdades políticas capaces de persuadir ó pobo cunha falsa sensación de triunfo tras a guerra eterna entre ideoloxías aglutinadoras e os desastres producidos por esta conflagración no tecido social. A prosperidade do consumo floreceu ante nós como a gran esperanza, como a autorrealización terreal capaz de desterrar e mesmo asasinar o noso propio sacro reflexo como especie, para a continuación centrar o noso devir na decisión individual e na “sa” competencia entre “iguais”.
Este feitizo lanzado polo capitalismo ó común dos mortais era capaz de obter calquera cousa que se expuxese, capaz mesmo de modificar o pasado para borrar a súa pegada da colonización, o escravismo ou desdibuxar a realidade e a razón das recentes Guerras Mundiais para converterse mediante a linguaxe e a propaganda en heroe único dunha ficción compartida. Mostrábase capaz tamén de borrar os efectos perniciosos da explotación do home polo home, para transformar a crecente desigualdade e a miseria de amplas capas sociais nun mal necesario aceptado mesmo por círculos que noutra hora identificáronse cos postulados da esquerda. O principal componhente deste máxico feitizo, pasaba precisamente por desdibuxar lenta pero implacabelmente calquer grandilocuente distinción entre diferentes ideoloxías. Se a historia tinha morto, as ideoloxías debían perecer con ela.
Xurdía así a clase trabalhadora como mero elemento folclórico, como nicho de mercado, como elemento a diluír e domesticar lonxe xa da súa forza como clase social capaz de oponherse ó desenvolvemento do máis elaborado sistema de opresión social visto ata ese momento. O comunismo pasou a debuxarse entón como un mero fetiche representado por Dolph Lundgren dando vida a Iván Drago ou algún “maldito Vietcong” asasinado eficazmente, case como unha máquina lista para matar en mans da burocracia capitalista, por Rambo, trama lixeiramente diferente de Rocky, pero no fondo o mesma lixo pseudocultural e alienante coa que durante décadas bombardeáronnos incesantemente á vez que decenas de países sufrían o fósforo branco da OTAN como novo e único iluminismo do proxecto común da imposición cultural occidental.
Mentres tanto, o individualismo debuxaba para occidente a súa propia guerra, a dos barrios depauperados pola reconversión industrial, as listas do paro sem fin, os trabalhos precarios, os recortes, as privatizacións, a xiringa no brazo e o bilhete, indiferentemente da divisa, a cada paso máis fusionado co nariz como droga final e conduto utilitario para lograr nifar un pouco de calma e pasividade non receitada ante a inseguridade vital que nos atenazaba a moitos.
Cuba, Nicaragua, Venezuela ou calquera das prazas das nosas cidades e as súas disidencias silenciosas, todas elas procreadas por unha disidencia controlada sen posibilidade algunha de éxito nun mundo incrédulo e desesperanzado. Unha realidade na que posmodernidade xurdía como brinde ante o proxecto social falecido, cando o sangue aínda non cesara de brotar do seu corpo.
Sexo, raza, etnia, sexualidade, calquera factor é válido para salientar as diferenzas, calquera escusa é boa para abxurar dos valores universais
Indistinguíbel xa por aquel entón a factoría do absurdo dos seus produtos e emboutados como se atopaban os filhos bastardos de 1960 nas celebracións hedonistas e onanistas da súa propia particularidade, alugada por un módico prezo ao sistema en forma de estamentais identidades, o neoliberalismo pretendeu soterrar o proxecto ilustrado moito antes de que este dese por perdida definitivamente a batalha. Quizais nas rúas de Hanoi ou en Baía de Cochinos sexan máis remisos a esta fantasiosa división histórica propia do capitalismo e vexan unicamente nestes compartimentos estanco unha descontinuidade pertencente á unidade histórica guiada polas contradicións internas dun sistema altamente inestábel e opresivo, pero por desgraza, a capacidade de transformación social, a reflexión e o debate, abandonaron á esquerda Europea cando está caeu presa das redes do discurso como razón final e ser particular e específico.
O que noutra hora chegou a ser resistencia fronte ó absurdo final, atopábase inexplicabelmente encandeada polas luces de neón do capitalismo, mostrándose totalmente incapaz de reaccionar ante os retos do sistema e véndose inmersa nun derrotismo cómplice e cómodo baseado na inacción revolucionaria. Sexa como sexa, a decadencia occidental é narrada hoxe como algo alheo ós proxectos comúns de transformación social, para situarse nun marco delirante de experiencias individuais e disgregadas nas que o propio marco teórico carece dunha unidade claramente identificábel. Este delirio será usado polos seus defensores para evitar as críticas, case como aludindo a que resulta imposíbel criticar aquilo que non existe, aínda que o inexistente imprégneo todo como un plasma tóxico que envelena como nunca antes a realidade e a capacidade de incidir politicamente para mudar a mesma. O cinismo e o relativismo son as grandes “calidades” do pensamento posmoderno, non como algo desexado ou consciente, senón como un elemento imposto sobre a base do mero descreimiento plenamente exercitado.
Sexo, raza, etnia, sexualidade, calquer factor é válido para salientar a diferenzas, calquer escusa é boa para abxurar dos valores universais e a igualdade froito da razón, para abandonarse totalmente a experiencias distantes e distintas entre si capaces de facer da opresión un concurso de popularidade que en nada incomode ao sistema e á razón orixinal da desigualdade. Este delirio chegou a rematar cun concurso de miss camiseta molhada inclusivo, miles de mulheres novas practicando sexo por esmolas virtuais como visión relativa de liberdade ou con todo un conxunte de activistas afianzando a opresión do xénero como placebo sustitutivo da realidade material e as redes de opresión tecidas ao redor dela.
Incapaces de cambiar a realidade social, prefiren tipificala dunha forma inocua e aparentemente menos dolorosa. Incapaces de afrontar o desafío de crear unha alternativa común ao sistema, deciden abandonarse en identidades fluídas e incertas incapaces por orixe de crear unha experiencia común, un interese colectivo. O humano resulta para eles opresivo, as visións liberadoras son consideradas totalizantes.
A visión onírica da socialdemocracia europea supuxo durante décadas o bálsamo necesario para lograr desenvolver a coerción da máis dominante ideoloxía que o ser humano experimentou ó longo da historia
Este cinismo epistemolóxico e este derrotismo político, suponhen a día de hoxe unhas cadeas mesmo maiores que as da propia opresión neoliberal, contemplada esta xa na súa decadencia e absurdo pola maior parte da poboación. O ataque á identidade compartida e a traizón aos valores universais identificados por toda a humanidade, debuxan a ruptura cun horizonte común máis necesario que nunca para abandonarnos unicamente ante o baleiro reaccionario debuxado de falso progresismo. Quen nega a existencia de estruturas e as súas conexións para xustificar a súa inacción política e o seu medo á rebeldía fronte ao sistema, nega tamén a necesidade de conhecer e encarar a orixe dos poderes que nos oprimen substituíndoos por falsas microbatalhas sen percorrido real algún. Negan tamén con iso a posibilidade de concretar algún tipo de oposición unificada para lograr a definitiva emancipación humana. Eles traizoan ao conxunto para centrarse en meras resistencias particulares que no melhor dos casos logren tecer febles e inestábeis conexións entre individuos sen intereses comúns reais tras o preliminar proceso de disensión.
Sen dúbida, esta tarefa deixa ao neoliberalismo nun plano cómodo para a sua distópica aspiración de permanencia globalizante baixo as súas apetencias e necesidades. O opresor só debe asimilar e garantir unha falsa ilusión de rebeldía naqueles que din combatelo, pero que realmente se abandonan ás súas particularidades e beneficios inmersos no seu cegador consumo de particularidades. É así tamén como nace unha falsa transgresión comercializada moi habitual nos nosos días: a rebeldía S.A.
A irracionalidade e o rexeitamento absoluto á historia con maiúsculas, leva a estes falsos rebeldes a caer vítimas dun proceso ácrata no que a opresión é vista como un factor contraditorio froito de tensións disgregadas e inabarcábeis na súa totalidade e por tanto inexplicábeis desde o punto de vista dun proceso causal que puidese dar lugar a unha orixe común e por tanto a unha resistencia unificada que logre axuntar unha razón común para a loita pola emancipación humana. Froito do pesimismo e o derrotismo que emana por cada poro da súa pel, o posmodernismo refúxiase na submisión ao maior dos proxectos globalizantes, abrazando á súa vez sen temor ou dúbida algunha o aspecto máis dominante do capitalismo, ese consumismo capaz de relaxar a súa crítica ao sistema ata confundila coa aceptación ou mesmo co eloxio aos supostos beneficios do mesmo.
Confesándose nas súas propias análises incapaces de comprender ou elaborar unha crítica profunda ao sistema capitalista desde os seus novos postulados, moitos destes inmaturos gurus da rebeldía S.A. unicamente concentraron os seus esforzos no trilerismo conceptual co que en gran medida conseguiron imponher a noción dos estilos de vida e a práctica intelectual como novo “valuarte” do universo social destinado a desprazar desde o máis onanista academicismo á velha vangarda política e obreira que ata ese momento desenvolvera o papel de motor histórico de resistencia fronte á opresión capitalista. Só aqueles que non son realmente devorados polo sistema poden dedicarlhe encomios.
Resulta vital para nós identificar e reaccionar ante os proxectos de imposición dunha submisión eterna e imperecedoira baixo as falsas promesas do fin da historia e as ideoloxías
Transformando un suposto diagnóstico dos males capitalistas nun claro síntoma do quintacolumnismo e o oportunismo máis descarado, equivócanse aqueles que cegados polo seu derrotismo pretenden proxectar na esquerda proletaria os seus propios tics inmobilistas ou a súa tendencia á nostalxia. Resulta imposíbel negar a necesidade de repensar o noso proxecto común tras os fracasos e as traxedias colectivas sufridas no pasado século, tal e como tamén resulta indispensábel reformular as arestas e as necesidades dun suxeito político moito máis amplo na súa vivencia material e cultural. É este último plano tamén un punto vital no desenvolvemento da resistencia ó sistema cando nos símbolos e a comunicación empapan hoxe cada unha das nosas experiencias.
Nun mundo en permanente avance, resulta infantil acusar o marxismo de negarse a identificar, asumir e integrar estas “recentes” realidades ás súas estratexias políticas, mentres se fai un intencionado caso omiso á apisoadora capitalista e á intención de transformar a nosa realidade nunha simple poxa de experiencias fluídas e personalizadas. É precisamente no vértice no que o posmodernismo e o neoliberalismo comparten inquietudes e un inimigo común, no que o materialismo histórico rexorde non só como un enfoque de análise, senón como unha ferramenta transformadora. O respecto pola diversidade humana e a pluralidade das loitas políticas contra diferentes tipos de opresión, non debe nunca suponher unha renuncia ós valores universais ligados ó pensamento marxista, tal e como a Operación Carlota ou a propia Revolución Cubana demostraron ó longo dos anos. É no abandono deses valores universais onde se atopa o perigo de disgregación total e absoluta que supón o desexo máis profundo da lóxica capitalista.
Sen un nexo de unión real, sen un caminho compartido máis aló da aflición ou a piedade polas opresións alheas a nosa propia vivencia, resulta imposíbel tecer verdadeiras pontes de solidariedade ou loita común. Se cada contenda é contemplada polo individuo como algo propio da súa identidade, alheo á participación da visión crítica colectiva e unicamente desenvolto desde a experiencia persoal, resulta difícil poder chegar a contemplar un mundo novo no que a democracia plena, a xustiza social e a igualdade poidan reinar. Lonxe da loita colectiva e alheos á oposición frontal ó capitalismo, os eternos aspirantes á minguante clase media alienada baixo o canto de sirena do consumo, néganse a aceptar que o paso do tempo demostrou errada calquera outra alternativa que renegue dun proxecto universalista. Lesbos, Kutupalong, Palmira, Fukushima, as interminables colas da fame, os mercados de escravos en Libia ou a comercialización da maternidade ou a sexualidade humana en termos nunca antes vistos, son hoxe a clara mostra de que aínda que non todos os males da modernidade responden o xerme capitalista, si debemos buscar nas súas entranhas a razón imperante no desenvolvemento destrutivo deste sistema. O sistema máis universal que o mundo conheceu, lanza un reflexo irracional e ilóxico dunha visión posmoderna que insiste en que a realidade é fragmentaria e por tanto accesíbel apenas por un conhecemento con esas mesmas características.
O sistema acurrálanos hoxe en todas as dimensións imaxinábeis, nacemos nunha realidade empaquetada, desenvolvémonos intelectual, sexual, afectiva e intelectualmente no medio dun bulebule de intereses propios do sistema capitalista e apenas podemos respirar sen contribuír ao lucro do noso cruel verdugo inmersos como estamos nunha desgarradora competencia na que as nosas decisións individuais non importan nada. Sei que lhes fixeron sentir especiais como individuos e que necesitan sentirse así, pero nunca antes a súa experiencia individual importou tan pouco á eterna roda que funciona como motor do mundo e iso non vai mudar por moitas vacuas transgresións estéticas que logren incorporar ao seu desenvolvemento vital. Mesmo o seu odio polo mundo, manhá pode chegar a ser comercializado.
Elixe unha identidade. Elixe o individualismo. Elixe disgregar a túa experiencia á mínima expresión e dinamitar con iso calquera proxecto de transformación social
O posmodernismo conhece que aquí se cimenta a realidade irrefutábel da nosa experiencia común, vive consciente da súa derrota fronte ao maior dos proxectos totalizantes e simplesmente navega as súas propias contradicións degradando a súa propia autoestima na imparábel decadencia dun activismo hoxe xa parodia do propio academicismo elitista do que sempre bebeu. Á espera de lograr “asombrar ao mundo” con outra ocorrencia extraída da marxinalidade á que continuamente vampirizan, pero coa que nunca conviviron, as estrelas e os faros morais desta degradada lexión de derrotados orgulhosos, hoxe unicamente móstrase capaces de contemplar como a opresión “se combate” nunha conferencia patrocinada polo Banco Santander ou nunha campanha publicitaria de Gucci. Ridículo, pero real.
Só quen nega o evidente poderían soportar tal obvio desengano. A súa resposta é seguir igual e á merda con todo. Acumular miseria tras miseria. Amontoala sobre unha competición de egos en redes sociais e disolvela cunha pinga de bilis. Despois “xutala” por unha apestosa vea purulenta capaz de facer-lhes soportar un novo día e volta a empezar. Seguir igual. Levantarse, saír, atacar a todo o que cuestione minimamente o seu derrotismo, “unirse” baixo a diferenza, “putear” á xente…lanzándose con anhelo en pos do día en que todo sae mal…”
Pero a realidade é caprichosa, mentres a miseria moral e material acurrala ás mal chamadas democracias burguesas e a ficción parece chegar ó seu fin entre incipientes disturbios e distopías identitarias abandonadas á rabia desencantada de fenómenos tan dispares como a violencia hooligan, a delincuencia organizada ou o terrorismo salafista, 1.400.500.000 de razóns surfean o fin da historia para desde o interese común lograr un inapelábel aumento do benestar social que o capitalismo se mostra a día de hoxe incapaz de igualar. Apelan por iso os seus críticos á liberdade individual fronte a unha suposta tiranía, ó consumo, á experiencia vital, fano ó unísono, identificándose como un mecanismo indistinguíbel, baseado nos mesmos intereses.
O derrotismo da ex esquerda e o triunfalismo capitalista unen forzas contra calquera alternativa ao capitalismo con particular rancor e odio por quen ousa cuestionar o modelo imposto e comezan a lembrar a crítica real ao sistema, comezan a pensar contra a súa imposición. A ira está sobre a mesa e tan só resulta preciso votar pensar en como organizala, regresar ó materialismo histórico e construír unha axenda capaz de volver avanzar baixo un prisma sustentado na clase social, o poder e o Estado. Resulta preciso volver pensar contra o sistema, regresar á crítica marxista. Organizarse deixando ao carón o derrotismo de quen decidiu acazaparse á marxe da nosa experiencia común.